Z. Brzezinski 1997’de yayımlanan kitabında Amerikan emperyalizminin 21. yüzyıldaki dünya hâkimiyeti için gerçekleştirmesi gerektiği jeopolitikayı ele alır. Bu hâkimiyetin gerçeklik olabilmesi için „Büyük Satranç Tahtası“ diye tanımladığı Avrasya’nın ele geçirilmesi, kontrol edilmesi gerekir.
„ABD’nin küresel hakimiyetini ne derece geçerli kılabileceği, dünya çapında angaje olmuş Amerika’nın Avrasya kıtasındaki kompleks iktidar ilişkilerinin üstesinde nasıl geleceğine ve burada hakim karşı bir gücün gelişmesini engelleyip engelleyemeyeceğine bağlıdır… Böylece Avrasya, gelecekte de küresel hâkimiyet için mücadelenin sürdürüleceği satranç tahtasıdır“. ("Die einzige Weltmacht - Amerikas Strategie der Vorherrschaft", (”Yegâne Dünya Gücü, Amerika’nın Hâkimiyet Stratejisi”), s.15/16).
Rusya ve ABD arasındaki ikili ilişkilerin gelişme seyri bir kenara bırakılırsa, Amerikan emperyalizminin SB’nin dağılmasından sonra Rusya karşısındaki küresel hâkimiyet politikasını gerçekleştirmek için azımsanamayacak mesafe kat ettiği görülür. Amerikan emperyalizmi, Rusya’nın, SB’ni oluşturan komşu ülkeler üzerindeki ve dünya çapındaki nüfusunu kırmak ve bu ülkenin gelişmesinin önünü almak için sistematik olarak çaba harcamıştır. Amerikan emperyalizmi, Soğuk Savaş döneminde SB’nin oynadığı rolü Rusya’nın oynamaması için mücadele etmektedir.
Daha ilk Körfez Savaşı (1991) SB/Rusya’nın Ortadoğu üzerindeki siyasal nüfuzuna darbe vurmuştu. Benzeri bir gelişmeyi Balkanlarda da görüyoruz. Yugoslavya’nın parçalanmasıyla başlayan savaşların gelişme seyri ve savaş sonrası durum, Rusya’nın ne denli etkisiz olduğunu göstermiştir. (“Ben de varım” demek için olsa gerek Rusya, sonunda Kosova’da havaalanı işgal etmiştir).
2001’de Afganistan savaşı vesilesiyle Amerikan emperyalizmi, bir kısım eski SB cumhuriyetlerinde üsler kurmuş ve böylece Avrasya’nın çekirdeğini oluşturan Orta Asya’ya yerleşmiştir. Özbekistan, Kırgızistan, Tacikistan, Azerbaycan, Gürcistan gibi ülkeler, ABD’nin bölgedeki en sıkı müttefikleri konumunda olan ülkelerdir.
Bunun ötesinde dağılan Varşova Paktı’nın Avrupa’daki üyelerinin çoğu ve Baltık ülkeleri, NATO ve aynı zamanda AB üyesi olmuşlardır.
Ukrayna’nın da bu gelişmenin bir parçası olmasıyla Rusya’nın hareket sahası biraz daha daralmış olacak.
Z. Brzezinski, adı geçek kitabında Ukrayna’nın önemiyle ilgili olarak şöyle der: “Jeopolitik açıdan Ukrayna’nın elden çıkması merkezi bir kayıp anlamına gelir. Çünkü bu kayıp, Rusya’nın jeostratejik opsiyonlarını çok etkili bir şekilde budar. Rusya, Ukrayna üzerine kontrolü elinde tutarsa, Baltık devletleri ve Polonya olmaksızın da kendine güvenen bir Avrasya İmparatorluğunun önderliği için mücadele edecek durumda olur. Ama 52 milyonluk Slav… (nüfusuyla) Ukrayna olmaksızın Moskova’nın, Avrasya İmparatorluğunu yeniden inşa için her çabası Rusya’yı, Slav olmayanlarla uzun süreli ulusal ve dini motifli çatışmalara sürükleyecektir“( Brzezinski, agk., s. 137).
Ukrayna, Rusya için stratejik öneme sahip. Hem siyasi-askeri ve hem de iktisadi açıdan. Ukrayna üzerinde hâkimiyetini yeniden kurmak için Rusya, Gürcistan ve Azerbaycan’da uyguladığı yöntemlere başvurur mu, bu şimdiden bilinmiyor. Ama Rus emperyalizmi, ABD ve AB kontrolündeki bir Ukrayna’nın hâkimiyet alanına indirilmiş bir darbe olduğunun bilincinde.
Ukrayna’daki son seçimler, bir taraftan Rusya, diğer taraftan da ABD ve AB’nin bu ülke üzerindeki rekabetlerinde bir dönüm noktasına ulaşıldığını göstermektedir. Şimdilik ABD-AB kazandı. Önümüzdeki dönemde Ukrayna’nın NATO’ya ve AB’ye üyeliği gündeme getirilecektir. Ukrayna, „Avrupa-Atlantik Topluluğu’nun merkezi dış politika hedefi“ olacaktır.
Ukrayna, ABD ve AB patentli „demokrasi hareketi“nin Yugoslavya ve Gürcistan’dan sonra üçüncü uygulama alanı olmuştur.
“Demokrasi Hareketi”nin kullandığı yöntem yeni değil. Bu, bir nevi saray darbesi yöntemidir. Emperyalizmin yıllardan beri uyguladığı bir yöntem. İşi yürütecek adamlar örgütleniyor. Destek verecek kurumlar harekete geçiriliyor. Böylesi kurumlar yoksa yenleri kuruluyor. Amaca uygun ajanlar, milletvekilleri, bakanlar, tekeller harekete geçiriliyor. Propaganda ve ideolojik cephede ortam hazırlamak için kalemşorlar görevlendiriliyor. Bütün bunları yapmak için kesenin ağzı açılıyor. Yani yoğun parasal, ideolojik ve lojistik olanaklar seferber ediliyor. ABD ve AB’nin kontrolündeki “demokrasi hareketi” örgütleri, söz konusu ülkedeki iktidarı, yerini “muhalefet”e bırakana kadar baskı altına alıyorlar. Sırbistan’dan (2000) ve Gürcistan’dan (2003) sonra aynı yöntem Ukrayna’da da uygulandı.
Emperyalist burjuvazinin jargonunda bu operasyonların adı „devrim“. Ama ülkeden ülkeye de “devrim”in sıfatı değişik. Örneğin buna Sırbistan’da “barışçıl devrim”, Gürcistan’da “gül devrimi” ve Ukrayna’da da “portakal devrimi” veya “portakali, turuncu devrim” deniyor. Sırbistan’da “barışçıl devrim” S. Miloseviç’i, Gürcistan’da “gül devrimi” Şevardnadze’yi devirdi ve bunların yerine tam Amerikan ve Avrupa yanlılarını getirdi. Ukrayna’da ise, Rusya yanlısı adayın yerine ABD-AB yanlısı bir adayın seçilmesine yol açtı.
Bu “devrim” örgütlerinin adı, Sırbistan’da “Otpor”, Gürcistan’da “Kmara” ve Ukrayna’da da “Pora”. Belgrat merkezi bir rol oynuyor. Otpor aktivistlerinden A. Maric, „Zora Dayanmayan Direniş Merkezi“ni yönetiyor. Bu merkezde böylesi „devrim“ler için aktivistler eğitiliyor. Eğitim gören aktivistlerin görevi „devrim“ ihraç etmektir. Otpor, „Kmara“ ve „Pora“ya da danışmanlık yapmıştır. Bu merkez, Venezüella’da H. Chavez karşıtlarına da danışmanlık yapıyor.
Uygulamanın en önemli ayaklarından birisi, burjuva basını harekete geçirmektir. Önemli olan, devrilmesi gereken iktidarın ne denli antidemokratik olduğunu sürekli vurgulamak ve iktidara gelmesi gerekenin de ne denli tutarlı bir demokrasi savaşçısı olduğunu öne çıkartmaktır. Önemli olan, demokrasinin kazanması için mücadele edildiğinin yayılmasıdır. Bu amaçla gazeteler, gazeteciler satın alınır. İş bittikten, amaca ulaşıldıktan sonra, „değişim”in propagandasını yapan gazeteciler de dâhil hiç kimse o ülkede olup bitenle ilgilenmez.
Bu “devrim”ler sonucu Sırbistan ve Gürcistan’da ne değişti?
Sırbistan, demokratikleşmedi, insan hakları alanında bir iyileşme olmadı. „Eski tas eski hamam“. Uluslararası Af Örgütü’nün 2004 yılı raporuna göre „barışçıl devrim“den sonra da Sırbistan’da işkence yapılıyor, siyasal karşıtlar baskı altına alınıyor. Başbakan Zoran Djindjic’in öldürülmesinden sonra yaklaşık bir ay içinde on bin insan, tutuklama emri olmaksızın gözaltına alındı.
Basın özgürlüğü yok, gazeteciler öldürülüyor. Keza azınlıklar üzerinde uygulanan baskı da kalkmamıştır.
M. Saakaşvili, bir Amerikan yetiştirmesidir. Şevardnadze’den geri kalır tarafı yoktur. Bu ülkede de basın özgürlüğü, önce de yoktu, şimdi de yok. İnsan hakları bir lüks. Barışçıl protesto ve gösteri, polis baskısıyla karşılanıyor. Sokakta ve karakolda polis dayağı ve işkence, Gürcistan „demokrasi“sinin bir özelliği.
Ukrayna’da ne değişecek?
Yuşçenko ve yandaşı Timoşenko, aynen Kuçma ve Yanukoviç gibi aynı elit tabakanın üyesidirler. Tek farkları, ilk ikisinin saf değiştirmekleri ve çıkarlarını ABD ve AB yanında görmeleridir.
Yuşçenko’nun seçimi kazanması, Batı medyası tarafından „demokrasinin zaferi“ olarak tanımlandı. Yuşçenko, oligarşi hâkimiyetine son vereceğini açıklıyor. Ama kendisi o oligarşinin bir parçası.
Juşçenko, Kuçma’nın yetiştirmesi ve 1999’daki Başbakanı. Yuşçenko’nun başkan olmasında ABD’nin 65 milyon dolarlık yatırımı önemli bir rol oynamıştır. Yuşçenko-demokrasisi dolar rengindedir.
Yuşçenko’nun baş sponsoru, „çikolata kralı“ olarak bilinen P. Poroşenko’dur. Ayrıca Ukrprominvest tekelinin başkanıdır. Yuşçenko’nun yandaşı Timoşenko ise Ukrayna’nın en tanınmış dolandırıcılarından birisidir. Yuşçenko, mafya yöntemleriyle ülke zenginliklerini talan eden Ukrayna kapitalistlerinin/burjuvazisinin yakın geçmişini „demokrasi“ örtüsüyle kapatacak. Hırsızlığı ve talanı legalleştirecek, Ukrayna işçi sınıfı ve emekçilerinin demokrasi taleplerine baskıyla cevap verecek. Çünkü Yuşçenko’nun programı neoliberalizmdir.
